İstinat Duvarı Projesi Nasıl Çizilir?

Üzerinde çalışılan projelerde bazen arazinin eğim durumu projemizde istinat duvarı çizmemize ihtiyaç doğurur. Bu yazımızda bir istinat duvarının mimari projelendirmesi hakkında bilgiler sunacağız.

İstinat duvarlarının çizim kültürü kat planı çiziminden farklıdır. Hatta son yıllarda müteahhitlerle proje fiyatı konuşulurken istinat duvarları için ek madde sunarım. İstinat duvarı 200 metrekareyi geçerse ek fiyat isterim. Çünkü bazı projelerde istinat duvarı çizimi ana planları çizmekten daha zorlayıcıdır.

Sitemizde ihata duvarları ile istinat duvarları arasındaki farklılıklara değinmiştik.

Bakınız: İstinat duvarı ve ihata duvarı arasındaki fark nedir?

Özetle tanımlarsak, istinat duvarı ve ihata duvarının ortak ismi bahçe duvarıdır. İkisinin benzer işlevleri olsa da uygulamada ve projelendirmede aralarında çok önemli farklar vardır. Duvarımızın bir ucu 2 metreyi geçince duvarımız istinat, 2 metre altı kalınca ihata duvarı adını alır.

Hangi durumlarda istinat duvarı ihtiyacı çıkar?

İstinat duvarının detayına girmeden önce bazı kavramları bilmek gerek.

Saha kotu: Bahçemizin bulunduğu kota saha kotu veya bahçe kotu denir. Bu saha kotunun parselimizin tüm köşeleri ile kıyası sonrası istinat duvarı ihtiyacı belirlenir.

Parsel köşe kotları: Parselimizin kırık aldığı tüm köşelerindeki kotlardır.

Örnek bir vaziyet planı üzerinden detaya inelim;

Kotların verildiği ve eğimli bir araziye sahip bu örnek vaziyette istinat duvar durumunu irdeleyelim.

Öncelikle yol kotumuza göre araç ve yayaların girişini kolaylaştıran bir saha(bahçe) kotu verelim. Bu kotumuz +652.00 olsun. Tüm bahçemiz bu kotta olacak.

Not: Tüm bahçemiz aynı kotta olmak zorunda değil. Eğim ve tasarımlarımıza göre bahçemiz kademeli olabilir. Ancak bu projede tek tip bahçe kotu üzerinden ilerleyelim.

Bahçe kotumuza göre parselimizdeki 5 kotu kıyaslayalım. 2 metre üstü istinat, 2 metre altı ihata olacak. Bahçemiz;

+648.00'a kıyasla 4 metre yukarıda,

+647.00'a kıyasla 5 metre yukarıda,

+652.00'a kıyasla aynı kotta,

+654.00'a göre 2 metre aşağıda,

+655.00'a göre 3 metre aşağıda,

Bu durumlara göre 2 metre üstü olan yerler istinat, 2 metre altı olan yerler ihata duvarı olacak.

Not: Kurumlara göre ve proje türümüze göre bahçe kot üstü öğeler farklılık gösterir. Örneklerler ne demek istediğimi açıklayayım;

2 kesit örneği verdim. A örneğinde istinat duvarını bahçe kotunda bitirip üzerine 1 metre yüksekliğinde tel çit verdim. B örneğinde yine istinat duvarını bahçe kotunda bitirdim ancak bu sefer istinat üstüne 1 metre duvar, o duvar üzerine de 1 metre tel çit verdim.

Şimdi bir de İmar Yönetmeliğinde, Bahçe duvarları kısmında neler yazıldığına bakalım;

Yönetmelik diyor ki, eğimli arazilerde kararı belediyelere bırakıyorum. Onlardan görüş alın. Son olarak bahçe duvarlarında sanayi bölgelerinin bu yönetmeliğe tabii olmadığı yazılı.

A örneğini Organize Sanayi Bölgelerine proje sunulan yerlerde kullandım. OSB diyor ki; istinat duvarını bahçe kotuna getir. Üzerine duvar vs örme zorunluluğu yok. Tel çit veya demir korkuluk vs yapabilirsin.

B örneğini hep konutlarda kullandım. Belediyeler de diyor ki, istinatını bahçe kotuna getir. Üstüne de 1 metre duvar ör. Bahçe 0 sıfır kotuna tel çit yapamazsın. 1 metre beton veya BİMS duvar ör. Tel çit yapmak istiyorsan duvar üzerine koy.

PRojemizde istinat duvarı olursa neler yaşanır?

Bahçe üst kotuna değindikten sonra bahçe kot altındaki durumlara bakalım. Kotlara göre projemizde istinat duvarı var. İstinat duvarı varsa;

İstinat duvarına ayrı mimari proje ve statik proje çizilmeli.
İstinat duvarlarına ayrı YİBF çıkartılıp ana YİBF'e eklenti yapılmalı. Yani istinat için ek yapı ruhsat alınmalı.
İstinatlar 2A yapı grubuna dahildir.
İstinatlara ek kapı numarası bile istenebilir. Çünkü YİBF numarası var.

Yazının girişinde "istinat duvarlarının metrajına göre müteahhitlerden ek para aldığım durumlar vardır" demiştim. Bunun nedeni ayrı yibf ve yapı grubuna dahil olmasıdır. Örneğin Mimarlık En Az Bedel'e göre 300 m2 2A grubu istinatın kdv hariç 10 bin tl değeri vardır. TMMOB ve Maliyeye göre mimarın bunu faturalandırması gerek. Bunca yıllık süreçte ne TMMOB'un ne de maliyenin istinat duvarlarının peşine düştüğünü görmedim. Ben 200 m2 altı istinatlarda müteahhitlerden ek para almıyorum ama 200 m2 üstü oldu mu ek para alırım. Çünkü bazı istinatları projelendirmek çok zorlayıcı ve zahmetli olabiliyor.

Teknik detaylar ve isimlendirme

İstinat duvarları hakkında yönetmelik göremedim. Munzur Üniversitesinin resmi web sitesinde İstinat Duvarları hakkında bir ders notu var. (Hangi akademisyen tarafından hazırlanmış bilinmiyor)

Bu ders notuna göre "İstinat duvarlarının uzunluğu 20 metreyi geçemez ama bazı özel hallerde 30-60 metreyi bulabilir." diyor. Bu özel haller nelerdir yazılmamış. OSB'ye sunduğum projelerde de OSB benden 20 metreyi aşmamamı söyledi.

Projemizde istinat varsa 20 metre uzunluğu aşıp aşılmadığına bakılmaksızın istinat duvarlarımız isimlendirilip hücrelere ayrılır. Yerleşim ve Vaziyet Planlarında üzerine İ1 diye başlayıp numaralar verilir.

a-b-c-d-e duvarlarını i1'den i8'e kadar isimlendirdik. İstinat olan yerlere siyah tarama verdim. Dikkat edilirse bazı duvarların içi boş. Taraması olmayan duvarlar da ihata duvarıdır. Peki bu isimlendirmeleri neye göre yaptık:

İstinat duvarlarında Harita Mühendisinin önemi

İstinat duvarlarının projesinde Mimar ile Harita Mühendisi yoğun iletişim içinde olmalı. Nedeni ise şudur; harita mühendisi yükseltinin tam 2 metre olduğu yerleri NetCAD programında tespit edip o noktaları mimara vermelidir.

Bu projede Harita Mühendisine şu soruları sordum: a duvarı +648 ve +655 kotları arasındadır. Saha kotum da 652.00'dır. Bu duvarda saha kotumun 2 metre aşağıda ve üstte olan yerleri bul ve noktala. Harita mühendisi programında verilere bakıp bana şunu der; i1'de kotun 648.00 tam i2'de kotun 650.00. i1 ve i2 arasındaki istinat duvarın saha kotuna göre çukurdadır. Tam i3'de kotun 654.00'dır, i4'te ise 655.00'dır. i3 ve i4 arasındaki istinat duvarın saha kotuna göre yüksektedir.

Tüm duvarlar için Harita mühendisi ile paslaşırız. e duvarında şu özel durum yaşanır ve harita mühendisine şunu derim: e duvarı tamamen çukurda. ancak e duvarı 20 metreyi aşıyor. e duvarını 2 parçaya ayırmam gerek. i8 noktasını ben verdim ama kotunu bilmiyorum. Programında bana i9'un yerini bu ve kotunu söyle. Haritacı o kotu da verir. Haritacıdan gelen kotları planıma işlerim.

Haritacıdan gelen kotları plana işledim. Yeşil kotlar haritacıdan gelen kotlardır. Şimdi tüm duvarları yorumlayalım;

a duvarı:

i1'de istinatın dip noktası 652-00-648.00= 4 metre aşağıda.

i2'de istinatın dip noktası 652-650=2 metre aşağıda.

i3'de istinatımın uç noktası 654.00-652.00=2 metre yukarıda.

i4'te istinatımın uç noktası 655.00-652.00=3 metre yukarıda.

(652 saha kotumdur)

bu durumda, i1-12 istinat duvarı saha kotuna göre çukurda, i3-i4 istinat duvarı saha kotuda göre yukarıda.

b duvarı:

i4'te istinatımın uç noktası 655.00-652.00=3 metre yukarıda.

i5'te istinatımın uç noktası 654.00-652.00=2 metre yukarıda.

(b duvarı tamamen yukarıda)

c duvarı:

kotlara göre c duvarı tamamen ihata duvarı olacak. Çünkü duvarın her iki ucundaki kotlar 2 metreye takılmıyor. Üst noktada (i5) 654'dür. 654-652=2 metre. Aşağı noktada kot 652.00'dır. 652-652=0 metre. Dolayısıyla c duvarı tamamen ihata kaldı.

Not: İhata duvarlarına nokta verilmez. Onların isimlendirmesi farklıdır. Ona ağıda değiniriz. Şimdilik sadece istinat duvarlarına odaklanıyoruz.

d duvarı:

d duvarına dikkat edilirse yarısı istinat yarısı ihata. Çünkü tam i6 noktasındaki kotum +650.'dır.

i6'da istinat duvarımın dip noktası 652.00-650.00=2 metre aşağıda.

i7'de istinatımın dip noktası 652.00-647.00=5 metredir.

i6-i7 istinat duvarım saha kotuna göre alttadır.

e duvarı:

e duvarımın uzun 25 metre, yani 20 metreden uzun olduğu için 2 parçaya böldüm.

i7'de istinatımın dip noktası 652-647=5 metre aşağıdadır.

i8'de istinatımın dip noktası 652.00-647.50=4.5 metre aşağıdadır.

i1'de istinatımın dip noktası 652-648=4 metre aşağıdadır.

bu durumda; e duvarım tamamen altta.

İstinat duvarının görünüş ve kesitleri

Plan bazında istinat ve ihata duvarlarının kotlarını belirleyip isimlendirdikten sonra bu duvarları, görünüşlerini çizmeli, metre karelerini yazmalıyız. a duvarından başlayalım;

A DUVARI

B DUVARI

D DUVARI

E DUVARI

Neler yaptık?

Saha kotu çizgimizi çekip, saha kotunun üstünde ve altında kalan istinatlarımı çizdik. i1....i8'e kadar tüm noktaları köşeye yazdık, dip ve üst kotları da belirttik.

Neler yapmadık?

İhata duvarlarını çizmedik. örneğin c duvarı komple ihata olduğu için çizmedik. d duvarının yarısı ihata olduğu için ihata kısmını çizmedik.

İstinat duvarlarını hücrelere bölme

Blok halinde duvarlar çizildikten sonra noktadan noktaya duvarlar hücrelere bölünüp detaylara ineriz.

Duvar isim ve noktaları yükseltiler belirtildikten sonra duvarlar görseldeki gibi hücrelere bölünür. Bu 2 nokta arasındaki tüm hücrelere uygularız. İstinat projesinin zaman alan kısmı da burasıdır.

Görselde detaylar görülmeyebilir ama projenin dwg dosyasını sayfaya yükleyeceğim. Oradan detaylara bakabilirsiniz.

Hücrede neler yazılmalı;

Sağ ve solda a-a ve b-b kesitleri çizilmeli. kesitler tam noktaların bitim noktalarına göre yapmalıyız. Örneğin a-a kesiti 4 metre b-b kesiti 2 metre yükseltide olmalı.

Sol ve sağ üste nokta bilgileri verilmeli.

Görünüşün sağ ve sol taraflarına nokta isimleri yazılıp yükseltileri yazılmalı.

En altta da alan hesabı yapılmalı.

Not: Şu soru gelebilir. E duvarı İ1 ile İ7 arasındaki yekpare hücrede çalışabilir miyiz? Hayır. O duvarı da i1-18 ve i8-i7 diye iki hücreye bölüp çalışmalıyız.

Hücrelere ayrıldıktan sonra antet işleminde metraj çıkartılır.

Hesap da bittikten sonra istinat görünüşleri vaziyet ve yerleşim planlarına yerleştirilir.

Dosyayı linkten indirebilirsiniz.

NOT: Projemizde istinat üzerinde barbakanlar var. Bunlar çok önemlidir. Bu barbakanlara başka yazıda değineceğiz.

NOT: BU YAZININ RESMİ BAĞLAYICILIĞI YOKTUR VE EMSAL DİYE PROJELERDE GÖSTERİLMEZ. BU YAZI, ŞAHSIMIN FARKLI KURUMLARDAKİ TECRÜBELERİDİR. ÖRNEĞİN YAZIMDA "İHATA DUVARLARINDA BETONARME ZORUNLULUĞU YOKTUR" GİBİ BİR İBARE VAR AMA BU, KURUMLARA GÖRE FARKLILIK GÖSTERİR. RESMİ VERİLER İÇİN PROJENİN SUNULACAĞI KURUMDAN BİLGİ ALINIZ.